ARAB TILIDA PREDIKATIV BIRIKISH – ISNODIY BOG‘LANISHNING O‘RGANILISHI

Abstract

Arab tilshunosligida gap tarkibiy qismlarining o‘zaro bog‘lanishi murakkab tizimga ega bo‘lib, sintaktik birliklarning semantik vazifalarini aniqlash muhim ilmiy yo‘nalishlardan biridir. Ushbu tadqiqot arab tilida predikativ birikish, ya’ni isnodiy bog‘lanish tamoyillarini, uning sintaktik, semantik va stilistik xususiyatlarini o‘rganishga bag‘ishlangan. Isnodiy bog‘lanish arab tilining grammatik tizimida muhim o‘rin tutadi va nutqning mantiqiy tuzilishini shakllantirishda asosiy vosita hisoblanadi. Ushbu hodisa mubtada-xabar, fe’l va uning to‘ldiruvchilari, tarkibiy isnod va mantiqiy isnod kabi shakllarda namoyon bo‘lib, arab tilidagi gap tuzilishining o‘ziga xos xususiyatlarini belgilaydi. Tadqiqot davomida isnodiy bog‘lanishning turli janrlarda, jumladan, badiiy, ilmiy va publitsistik matnlarda qanday namoyon bo‘lishi tahlil qilinadi. Shuningdek, maqolada klassik arab tilshunosligida isnodiy bog‘lanishning qanday o‘rganilgani va zamonaviy lingvistikada ushbu tushunchaning rivojlanish jarayonlari yoritiladi. Isnodiy bog‘lanish Qur’oni Karim va mumtoz arab adabiyotidagi misollar orqali tahlil qilinib, uning stilistik imkoniyatlari ochib beriladi. Tadqiqot natijalari arab tilida isnodiy bog‘lanishning sintaktik qurilmalardagi o‘rni, uning gapning semantik va kommunikativ tuzilishiga ta’siri va turli lingvistik yondashuvlar bilan bog‘liqligini yoritadi. Ushbu maqola arab sintaksisi va balog‘at ilmi nuqtayi nazaridan isnodiy bog‘lanishning ilmiy ahamiyatini ko‘rsatishga qaratilgan.